Parę słów o nas

Centrum Polonijne w Göteborgu, które powstało na naszych oczach, jest owocem przeszło 25-cio letniej działalności Związku Polskich Katolików w Göteborgu. Przez te ponad 25 lat ZPK rozrósł się tak, że dla sprawniejszej działalności niektóre jego struktury, w sposób statutowy musiały się uniezależnić. I tak z ZPK wyłoniły się m.in. Stowarzyszenie Seniorów Polskich, Zespół Artystyczny „Senioritki” działający pod kierownictwem śp. p.Krystyny Bojanowskiej-Mikulskiej, czy Biblioteka Polska o nazwie „Koło Przyjaciół Polskiej Książki”. Centrum Polonijne, choć powstało z potrzeb ZPK i na bazie lokalowej ZPK jest otwarte na inne organizacje polonijne tworząc organizację parasolową działającą na terenie zachodniej Szwecji, które jednakowoż byłyby zobowiązane przestrzegać statutu Centrum Polonijnego.

Od chwili wstąpienia Polski do Unii Europejskiej polska emigracja w Szwecji podwoiła się i znakomita większość nowej emigracji nie słyszała nic o Związku Polskich Katolików, dlatego w kilku zdaniach przybliżymy Im jego historię.

Otóż głównym inicjatorem powstania Związku był śp. ks. Stanisław Matuła, późniejszy pierwszy Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Göteborgu. Od początku swojej bytności w tym mieście zamysłem ks. Stanisława było skupienie wokół siebie jak największego grona rozproszonej dotychczas Polonii. Zakłada więc początkowo Koło Przyjaciół Kościoła, a po jego rozwiązaniu, w kwietniu 1985 roku, z Jego inicjatywy zawiązuje się Tymczasowy Zarząd Związku Polskich Katolików, kierowany przez śp.Andrzeja Witkowskiego. Następnie, już w drodze statutowych wyborów Związkiem kolejno kierują: Adam Podlaszewski, Wiesław Purwin, Adam Pawełczyński, ponownie przez kilka kadencji Wiesław Purwin, krótko Bernard Korniak i przez następnych dziewiętnaście lat Tadeusz Opałko. W marcu 2019-go roku kierownictwo przejmuje nowy zarząd z Prezesem Dorotą Sadowską, po upływie niespełna roku w wyniku decyzji Walnego Zebrania kierownictwo przejmuje nowy zarząd z nową Prezes p. Grażyną Szafer. W krótkim czasie udaje się Pani Prezes uporządkować finansową i administracyjną sytuację Związku. Niestety z powodów osobistych przekazuje kierownictwo p.Wojciechowi Głuchowi do najbliższego Walnego Zebrania, które jest zaplanowane na marzec 2021 roku.

Po wyjeździe śp.ks. Stanisława Rektorem Polskiej Misji Katolickiej został ks. Kazimierz Pawlak i oddanie służył naszej Polonii przez kolejnych 15 lat aż do zasłużonej emerytury, jest w dalszym ciągu związany z ZPK i żywo interesuje się jego losami.

Ks. Stanisław Matuła powołując do życia nasz Związek miał w zamyśle, aby polski laikat skupiony w ZPK, nie był częścią Polskiej Misji Katolickiej, a głównie miał stanowić prężny ośrodek emigracyjny, który czerpiąc z katolicyzmu był krzewicielem kultury i tradycji narodowej, jednocześnie byłby pomocny Polskiej Misji Katolickiej w jej głównym dziele, jakim jest ewangelizacja Polonii.

ZPK jest organizacją starającą się przygarnąć wszystkich rodaków bez względu na przekonania. Co nie znaczy, że jesteśmy ideowo zamazani i nie strzeżemy swoich katolickich korzeni. Wprost przeciwnie! Choć statutowo nie prowadzimy żadnej działalności politycznej, to posiadamy jasne i przejrzyste oblicze ideowe, którego wyznacznikiem są słowa papieża Piusa XI, iż: nie można być dobrym katolikiem i dobrym socjalistą jednocześnie.

Przez te lata działalności ZPK przeobraził się z jakiegoś emigracyjnego zaścianka w największą, nie parasolową, organizację polonijną w Skandynawii. Organizacji o unormowanym obliczu, znanej dobrze tak w Kraju, jak i na forum europejskiej Polonii. Staliśmy się nieformalnym centrum kultury polskiej skupiającej i realizującej większość inicjatyw polonijnych w Göteborgu i okolicach.

Było to możliwe dzięki zaangażowaniu wielu osób. Wielu z nas pamięta pierwszy lokal przy Karl Johansgatan, gdzie ze względu na warunki lokalowe jedyną działalnością, oprócz sobotnich mszy św. w języku polskim, odbywały się okolicznościowe polonijne spotkania przy opłatku i święconce. W roku 1993 przenieśliśmy się do dużo większej siedziby przy Byfogdegatan, gdzie również przeniesiono jedyną w Skandynawii polską kaplicę pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. W lokalu przy Byfogdegatan prowadzone były zajęcia dla polskich dzieci z religii i języka polskiego. Tam działał zespół dziecięcy „Skrzaty”, tam rozpoczynał swoją działalność pierwszy w Skandynawii polski chór „Chorus Polonicus Gotheborgensis” pod przewodnictwem p. Wojciecha Głucha, tam w X-lecie ZPK ukazał się pierwszy numer „Gońca Katolickiego”, naszego dwumiesięcznika ukazującego się do końca 2018-go roku . W 2001 roku z przyczyn od nas niezależnych przeprowadziliśmy się na krótko do sąsiednich lokali przy Byfogdegatan, aby następnie z tego samego powodu (drastycznej podwyżki czynszu) przywędrować do obecnego lokalu przy Säveåns Strandgata . Niestety, jedyna w Skandynawii kaplica polska po krótkim czasie została przez władze kościelne uznana za niepotrzebną, po dwudziestu latach działalności (sic!!!). Jednocześnie wstrzymano naukę religii dla ponad stu dzieci, co mocno zachwiało dotychczas stabilne podstawy Związku.

Nasza działalność została jednakowoż dostrzeżona przez polskie opiniotwórcze czynniki i w kolejnych latach Prezydent RP uhonorował z naszego grona następujące osoby: Mieczysława Girynia, Piotra Kiszkiela, Adama Pawełczyńskiego, Ojca Kazimierza Pawlaka i Wiesława Purwina, Tadeusza Opałko– Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „Polonia Restituta”; Barbarę Andersson, śp. Marię Hannę, Teresę Matwiejczuk, Barbarę Wołczyńską, Stanisławę Oleksiuk, Bronisławę i Stanisława Frasów, Wojciecha Głucha i Tadeusza Opałko – Złotym Krzyżem Zasługi; Marcina Dominika Glucha – Brazowym Krzyzem Zaslugi : śp. Stiga Helina – Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP. Ponadto Wiesław Purwin i Adam Pawełczyński zostali uhonorowani przez Arcybiskupa Szczepana Wesołego, delegata Prymasa Polski ds. Emigracji – orderem „Exsuli Bene de Ecclesia Merito”.

Oczywiste jest, iż przez te wszystkie lata nie zawsze wszystko dobrze funkcjonowało. Było wiele nieporozumień tak organizacyjnych, jak i personalnych. Ale zważywszy na naszą narodową specyfikę bardzo szeroko rozumianej indywidualności, – przez jednych uznawaną za wadę przez drugich za zaletę – nie było to nic nadzwyczajnego.Od czasu powstania ZPK prowadziliśmy na szeroką skalę zakrojoną działalność charytatywną, zaopatrzenie placówek zdrowotnych, domów dziecka, hospicjów itp.

Czego by nie mówić, Związek Polskich Katolików w Göteborgu trwa już 35 lat i możemy być dumni z jego działalności (2020r.), a wszystkim tym którzy do tej pory dla wspólnego dobra pracowali jesteśmy winni wdzięczność. Związek w tym czasie zdołał skupić grono ludzi, którzy w znakomitej większości potrafili wzbić się ponad partykularne układziki i pomimo wielu przeciwności poświęcając swoje zdrowie i czas działać na rzecz naszej emigracyjnej społeczności.

Tadeusz Opałko

Göteborg Luty 2021